"Pożegnanie z Marią" to cykl opowiadań okupacyjno-obozowych. Oprócz tytułowego w książce zamieszczone są jeszcze inne: "U nas, w Auschwitzu", "Dzień na Harmenzach", "Proszę państwa do gazu", "Śmierć powstańca". Utwory te, opublikowane po raz pierwszy, wywołały szok i gwałtowne spory. Borowski ukazał w nich bowiem nie tyle sam system niszczenia ludzi, ile jego skutki dla psychiki i wartości etycznych człowieka: wytwarzanie się w człowieku mechanizmów przystosowawczych, swoistej filozofii przetrwania, zacierającej granice między katem a ofiarą. Dzięki głębi i przenikliwości spojrzenia oraz znakomitej formie literackiej opowiadania Borowskiego pozostają jednym z najcenniejszych świadectw "epoki pieców".
