1917-ci ilin avqust-sentyabr aylarında yazılan yaradıcı marksizmin bu görkəmli əsəri – “Dövlət və inqilab” dövlət nəzəriyyəsinin öz dərinliyi və əhatəliliyi cəhətdən misilsiz elmi şərhidir, marksizmin düşmənlərinə qarşı mübarizədə partiyalılığın parlaq nümunəsidir. Bu əsərdə Lenin dövlət barəsində Marksın və Engelsin baxışlarına əsaslanaraq dövlət ilə cəmiyyətin sinfi xarakterinin əlaqəsini təhlil edir, sosialist inqilabının və proletar diktaturasının qanunauyğunluğu və labüdlüyünü əsaslandırır, proletar dövlətinin və proletar demokratiyasının mahiyyətini və vəzifələrini aşkara çıxardır, keçid mərhələsi, sosializm və kommunizm haqqında marksizm təlimini inkişaf etdirir.
